به گزارش مرکزی دیلی و به نقل از عطر یاس ، دو سه سال قبل بود كه وقتي صحبت از مرمت بازار و تعويض كف پوش آن شد، بسياري ابراز خرسندي كردند كه در اراك هنوز اثري از اهميت به آثار تاريخي و بناهاي قديمي باقي مانده است. در همان دوره كه آب انبار نسبتا عميقي هم كشف شد، كندوكاوها رنگ جدي تري يافت.
به تدريج بازار سرپوشيده اراك تبديل به جنجالي ترين اخبار روز گرديد، به طوري كه حتي جزئي ترين اخبار مربوط به بازار نيز خبرساز مي شد، تا آنجا كه كابل هاي برقي كه حالا بايد زير زميني مي شدند هم دردسرساز گرديدند و بازاريان را به اعتراض واداشتند تا در كار بازار تسريع شود.
تمام اين هياهو به اين منظور بود كه بازار اراك سنتي بماند و خود را همراه با چهار سوق و 8 گذرش حفظ كند. زماني كه نماي ورودي بازار را تغيير دادند هم اين چنين بود اما طي دو سال اخير نه ظاهر بازار بلكه گويا ظاهر بازاريان تغيير كرده ديگر از نوستالوژي هاي آن زمان در بازار خبري نيست. نه از بازار زرگرها و مسگرها و نه از حجره هايي كه بتوان اجناس قديمي و سنتي را در آنها يافت كرد، خبري نيست. مغازه ها جلوه اي جديد به خود گرفته اند با شيشه ها و كركره هايي كه نماي پاساژ را از آن خود كرده اند.
حال جوان هايي با شلوارهاي جين مشغول فروختن لباس هاي مارك دار چيني هستند. تعداد لوازم برقي و خانگي بر تك مغازه مس فروش مي چربد و چهارسوق هم بدون هيچ حرفي پشتي هاي ابري و اسفنجي را به جاي فرش و پشتي دستباف به مشتريان نشان مي دهد. اما داستان به اينجا ختم نمي شود. زماني كه براي ديدن حجره ها و مغازه هاي بازار مجبوري هزار بار با دستفروشان گذرها برخورد كني كه البسه چيني خود را جيني مي فروشند ديگر دل و رمقي براي خريد باقي نمي ماند.
به نظر مي رسد بازار اراك در حال حاضر و بيش از هر زمان ديگري نياز به ساماندهي دارد. حال پرسش بسياري بر اين است كه در حالي كه تاسوعا و عاشوراي حسيني را از سر مي گذرانيم بازاريان به جز قدرت داشتن طبل و علم چه در چنته خود دارند تا اصالت اراك را نشان مردم دهند.
رئيس هيات امناي بازار اراك در اين خصوص گفت: وقتي تقاضا تغيير مي كند عرضه هم تغيير مي كند و اين طبيعي است كه اغلب مغازه ها ديگر اجناس قديمي يا سنتي نداشته باشند.
پور توكل، هر نوع چندسويگي و چند دستگي را در بازار رد كرد و گفت: هر چند مشكلات زيادي در بازار وجود دارد اما نگاه داشتن و حفظ بازار با مشاركت ارگان ها امكان پذير است كه اين موضوع نيز در دستور كار گرفته و با همكاري شهرداري، ميراث فرهنگي و مجمع امور صنفي از گذر اول تا سوم بازار در حال تغيير نماي مغازه ها هستيم.
وي گفت: براي سراهاي بازار هم برنامه داريم اما نياز به زمان داريم.
پور توكل افزود: هيچ نوع سد معبري از سوي مغازه هاي بازار صورت نگرفته است و اغلب دستفروشان به صورت مستقل كار مي كنند و اين از قديم وجود داشته است. هر چند كه اقداماتي صورت گرفته اما معناي بازار همين است كه خريد و فروش صورت گيرد.
«ناصر مشهدي زاده» کارشناس ميراث فرهنگي نيز بازار را محلي براي دادو ستد و تبادل اطلاعات و تعاملات اجتماعي مي‌داند و مي‌گويد: «در گذشته در راسته‌هاي بازار فعاليت‌هاي توليدي انجام مي‌شده، راسته رنگرزها، راسته مسگرا و راسته آهنگران که با توليدات سنتي بازار ايراني را تبديل به يک موزه باشکوه از فرهنگ، تمدن و ارزشهاي عالي مي‌کرده است؛ بازاري که همواره يک سر آن به مهمترين دروازه شهر منتهي مي‌شده که درواقع محل ورود تمدن بوده است.»
به واقع گردشگري که به قصد شناخت نياکان خود و آنچه در گذشته ايرانيان به وقوع پيوسته، خود را به بازار مي‌رساند. او شنيده و خوانده است که بازارها محل توليد صنايع دستي ايرانيان بوده و استادکارهاي ماهري در آن مشغولند.
او شنيده است که کاسبي بازار سنت‌ها و روش‌هاي خاص خودش را دارد و قوانين آن به جاي تومار شدن در مراودات روزمره شکل مي‌گيرد. با اين‌حال وقتي پا به بازار اراك مي‌گذارد، به جز پاساژهاي بي‌قواره، اجناس بي‌کيفيت توليدات خارجي از جمله چيني، هندي و پاکستاني با هيچ پيشينه‌اي به غير از نماي تاريخي مواجه نمي‌شود.
مشهدي‌زاده مي گويد: «امروزه توليدات سنتي وجود دارد ولي نه به صورت منسجم که در گذشته وجود داشت. امروزه بازارهاي سنتي رنگ مدرن‌گرايي به خود گرفته است، فرهنگ توليد و استفاده از توليدات تغيير کرده است.
صاحبان مشاغل سنتي تضمين حرفه‌اي پيدا نکردند و ديگر فرزندانشان دنباله رو راه و پيشه پدر نيستند در اين ميان مردم نه تنها با مشاغل سنتي و توليدات آن آشنا نيستند بلکه مزاياي استفاده از آن را هم نمي‌دانند.»