1. امر به معروف و نهی از منکر فریضه ای واجب و همگانی

همه باید امر به معروف و نهی از منکر بکنند … امروز امر به معروف و نهی از منکر، هم مسئولیت شرعی و هم مسئولیت اتقلابی و سیاسی شماست.

مسئله امر به معروف و نهی از منکر مثل مسئله نماز یاد گرفتنی است و شما باید بروید و مسائل آنرا یاد بگیرید، در هر مورد، اینکه در کجا و چگونه، باید امر به معروف و نهی از منکر کرد مسائلی وجود دارد.

در جامعه اسلامی در تکلیف عامه مردم امر به معروف و نهی از منکر با لسان است، اما اگر کار به برخورد بکشد آن دیگر بعهده مسئولین است.

چیزی که جامعه را اصلاح می کند همین نهی از منکر زبانی است، اگر مردم به آدم بدکار، خلافکار، کسی که اشاعه فحشاء می کند، می خواهد قبح گناه را از جامعه ببرد بگویند، و ده یا صد یا هزار نفر و بطور کلی افکار عمومی جامعه روی وجود و ذهن او سنگینی کند این برای او شکننده ترین چیزهاست.

راه مقابله با انحرافات قدرتهای استکباری، پایبندی به اصول، اجرای امر به معروف و نهی از منکر و حرکتهای حزب اللهی است.

2. مفهوم امر به معروف و نهی از منکر

امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه عمومی است. البته ما باید تأسف بخوریم از این که معنای امر به معروف و نهی از منکر، درست تشریح نمی شود. امر به معروف یعنی زبانی گفتن؛ البته یک مرحله قبل از زبان دارد که مرحله قلب است و اگر آن مرحله باشد امر به معروف زبانی، کامل خواهد شد.[1]

3. نظام امر به معروف و نهی از منکر

امر به معروف و نهی از منکر واجب حتمی است: فقط من و شما به عنوان مسئولان کشور وظیفه مان در باب امر به معروف و نهی از منکر سنگینتر است. شما باید از شیوه ها و وسائل مناسب استفاده کنید؛ اینهاست که نظام را همیشه جوان نگه می دارد، حالا که نظام ما در مقایسه با نظام فرتوت هفتاد و چند ساله پیر کمونیستی در شوروی به طور طبیعی هم جوان است، وظیفه خودتان را بدانید که اگر منکری را در شخصی دیدید، او را از این منکر نهی کنید، آنگاه این نظام اسلامی همیشه تر و تازه و با طراوت و شاداب می ماند.[2]

4. مخاطبین امر به معروف و نهی از منکر

طرف امر به معروف و نهی از منکر فقط طبقه عامه مردم نیستند؛ حتی اگر در سطوح بالا هم هستند، شما باید به امر کنید، نه اینکه از او خواهش کنید، باید بگویید: آقا نکن؛ این کار یا این حرف درست نیست، امر و نهی باید حالا استحلاء باشد.

البته این استحلاء معنایش این نیست که آمران حتماً باید بالاتر از مأموران، و ناهیان بالاتر از منهیان باشند؛ نه روح و مدل امر به معروف، مدل و امر و نهی است؛ مدل خواهش و تمناو تضرع نیست، نمی شود گفت که خواهش می کنم شما این اشتباه را نکنید؛[3]

5. گستردگی حوزه نهی از منکر

نهی از منکر در همه زمینه های مهم وجود دارد، مثلاً کارهایی که افراد توانا دستشان می رسد و انجام می دهند؛ همین سوء استفاده از منابع عمومی، همین رفیق بازی در مسائل عمومی کشور، در باب واردات، درباب شرکتها و در باب استفاده از منابع تولیدی و غیره. همین رعایت رفاقت ها از سوی مسئولان یم وقت دو نفره است که کسی که مسئول همکاری و رفاقت می کنند، آن یک حکم دارد؛ با یک نفر رابطه ویژه بر قرار می کند؛ این آن چیزی است که ممنوع و گناه و حرام است و نهی از آن برهمه کسانیکه این چیزها را فهمیده اند – در خود آن اداره، در خود آن بخش، بر مافوق او، بر زیردست او، واجب است، تا فضا برای کسی که اهل سوء استفاده است، تنگ بشود.[4]

6. امیر المؤمنین(ع) اولین شهید امر به معروف و نهی ازمنکر

وظیفه بزرگی بر دوش ما قرار دارد. امیر المؤمنین(ع)، جان مبارک خود را بر اساس این کار گذاشت؛ همچنان که تمام عمر خود را از وقتی که می توانست تلاشی بکند – از همان وقتی که اسلام آورد، از اوایل کودکی تا آخر عمر چه دوران مکه، چه دوران مدینه، چه دوران بعد، چه دوران خلافت – در همین راه مصرف کرد و یک آن از مجاهدت و تلاش در راه خدا باز تایستاد.

برای انسان والایی که می خواهد بر فراز همه پدیده های عالم وجود پرواز بکند و هیچ چیزی پابند او نباشد و او را اسیر نکند، اسوه حقیقی، امیر المؤمنین(ع) است.[5]

7. خرد انسانی و امر به معروف و نهی از منکر

هر چند فرضیه امر به معروف و نهی از منکر یکی از بزرگترین واجبات اسلامی و توصیه به آن قرآن و گفتار پیامبر خدا(ص) و امیر مؤمنان(ع) و دیگر امامان دارای لحنی کم نظیر و تکان دهنده است. ولی اگر کسی از این همه چشم پوشی کند و تنها به ندای خرد انسانی گوش بسپرد، باز هم بی شک این عمل سازنده را فریضه و تکلیف خواهد شمرد. به نیکی خواندن و از بدی بر حذر داشتن را کدام خرد سالم ستایش نمی کند؟ و کدام انسان خیرخواه و حساس، از او روی بر می گرداند؟

هنگامیکه به این فریضه عمل شود، به تعداد آمران و ناهیان، دعوت به خیر در میان مردم صورت می گیرد و بی گمان لبیک گویان به این دعوت نیز کم نخواهد بود. این فراغ خوانی به گمان زیاد بر خود داعیان نیز نشانه نیک بر جای می گذارد و از دو سو راه صلاح را هموار می سازد کار نیکی که مخاطب خود را به آن امر می کنیم و رفتار زشتی که وی را از آن بر حذر می داریم، هر چه بزرگتر و تأثیر اجتماعی یا فردی آن ژرفتر یا ماندگارتر باشد، امر به معروف ونهی از منکر ما ارزشمند تر است و چنین است که عمل به اصل فریضه، تضمین کننده دوام و استحکام حکومت صالحان است  و رها کردن و به فراموشی سپردن آن زمینه ساز سلطه اشرار و نابکاران.

[1]. فرضیه امر به معروف و نهی از منکر، گزیده ای از سخنان مقام معظم رهبری (تهران: شورای امر به معروف و نهی از منکر، وزارت کار و امور اجتماعی، 1380).

[2]. سخنرانی مفام معظم رهبری در جمع کارگزاران نظام اسلامی، 79/4/19.

[3]. همان

[4]. از بیانات مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) در خطبه نماز جمعه، مورخ 79/9/25

[5]. همان