به گزارش مرکزی دیلی ، تباناک در مطلبی به اینکه “مقصر سقوط هواپیما کیست؟” پرداخته است:

نکته اول

یافتن علت دقیق سانحه و شناسایی حلقه های گوناگونی که در شکل گیری آن نقش داشتند کاری نیست که در طی یک یا دو روز بتوان آن را انجام و به پایان رساند. کارشناسان آموزش دیده و مجرب می بایست کلیه اطلاعات و شواهد را جمع آوری نموده و نسبت به بررسی بقایای هواپیما و سوابق تعمیراتی هواپیما بپردازند. آنها باید جلسات کارشناسی متعددی را با مدیران و کارکنان شرکت بهره بردار هواپیما (کاسپین)، مأمورین برج مراقبت، و کارشناسان کمپانی طراح هواپیما برگزار کنند و حتی در صورت نیاز از کارشناسان خبره بررسی سوانح دیگر کشورها نیز دعوت کنند. مجموعه این فعالیت ها می تواند منجر به تعیین علت دقیق سانحه شود.

نکته دوم

هنگام رویدادن سانحه ای به بزرگی سانحه توپولوف 154 شرکت کاسپین، که معمولاً از چنین سوانحی با عنوان “سوانح سازمانی” یاد می شود، نمی توان گفت که سانحه صرفاً ناشی از یک علت ساده مثلاً خطای خلبان، یا خطای تعمیراتی بوده است. عوامل متعددی، از سیاست گذاری های کلان کشور گرفته تاسیستم مدیریت حاکم بر شرکت بهره بردار (یا همان ایرلاین)، یا حتی سیستم نظارتی که مجوز های بهره برداری از هواپیما را به ایرلاین اعطا کرده است، در آفرینش و شکل گیری سانحه نقش دارند. سیاست گذاری های غلط و اشتباهات مدیریتی با اینکه به مدت طولانی وجود دارند ولی معمولاً بلافاصله منجر به سانحه نمی شود. از این عوامل معمولاً تحت عنوان خطاهای نهان یا شرایط پنهان (Latent Conditions) یاد میشود که متأسفانه در بررسی های سوانح در ایران همواره فراموش می شود.

نکته سوم

بر اساس الزامات سازمان ایکائو (انکس 13 کنوانسیون شیکاگو) که ایران هم عضوی از آن است، کلیه حوادث و سوانح هوایی می بایست بصورت مستقل مورد بررسی و موشکافی دقیق قرار گیرد با این هدف که علل آفریینده حادثه یا سانحه شناسایی و برای پیشگیری از رویدادهای مشابه در آینده پیشگیری شود. با عنایت به این موضوع به نظر می رسد کشور ما در این زمینه قدری با الزامات ایکائو فاصله دارد. در حال حاضر نمی توان به این سؤال که: در ایران کدام نهاد یا سازمان مسئول انجام بررسی های مستقل در خصوص حوادث یا سوانح هوایی است؟، پاسخ داد. به نظر می رسد ایجاد یک سازمان مستقل و مقتدری که عهده دار امور ایمنی نه تنها در بخش هوایی، بلکه در کلیه حوزه های حمل و نقل باشد، ضروری است.

پیشنهاد بنده تأسیس سازمانی است تحت عنوان “سازمان ملی ایمنی در ترابری” که ریاست آن مستقیماً توسط رییس جمهور انتخاب می شود. کارشناسان چنین سازمانی باید تسلط کامل به امر ایمنی، تکنیک های بررسی سوانح، و تمام زوایای صنعت حمل و نقل داشته باشند. شاخه های تخصصی این سازمان می تواند شامل حوزه های هوایی، جاده ای، ریلی و دریایی باشد. در صورت تشکیل چنین سازمانی که تقریباً در بیشتر کشور های دنیا نیز چنین است، متولی بررسی سوانح مشخص خواهد شد بگونه ای که ایمنی پیوسته در بخش راه و ترابری توسط این سازمان زیر ذره بین قرار خواهد گرفته و هم اینکه الزام سازمان ایکائو برآورده خواهد شد.

نکته چهارم

همانطور که در نکته سوم اشاره شد، هدف اصلی از الزام ایکائو در بررسی سوانح پیشگیری از رویداد های مشابه در آینده است. همچنین در مستندات ایکائو عنوان شده است که هدف یافتن مقصرین و معرفی ایشان به مراجع قضایی نیست. بنابر این گزارشی که در پیوند با هرگونه بررسی سانحه تحت الزام انکس 13 ایکائو شکل می گیرد نباید در مراجع قضایی مورد بهره برداری قرار گیرد و نبایستی بر پایه آن افراد را متهم کرد. در صورتی که مراجع قضایی نیاز به بررسی دارند میبایست اینکار را خودشان و با متخصصین خودشان اینکار را انجام دهند.

نکته پنجم

نکات بسیار مهمی هستند که در بررسی سانحه باید رعایت شوند. وضعیت لاشه هواپیما نباید دستکاری و جابجا شود. مخصوصاً کاکپیت هواپیما نقطه بسیار مهمی است که باید در همان وضعیتی که هست دست نخورده باقی بماند. در جمع آوری و انتقال لاشه هواپیما نباید عجله به خرج داد . در این میان نیرو های امنیتی می بایست به کمک کارشناسان بررسی سانحه بیایند و با محصور کردن محل سقوط از دسترسی افراد غیر کارشناس جلوگیری کنند. کارشناسان باید تا می توانند از زوایای مختلف و از قطعات مختلف لاشه هواپیما عکس و فیلم تهیه کنند. تهیه عکس هوایی برای پی بردن به چگونگی پراکندگی قطعات هواپیما می تواند بسیار مفید باشد. در صورت عدم موفقیت در پی بردن به علت سانحه با استفاده از بازخوانی ثبت کننده اطلاعات پروازی یا شنیدن آخرین مکالمات در کاکپیت هواپیما، سعی در باز سازی هواپیما با گردآوری قطعات و کنار هم چیدن آنها اطلاعات بسیار مهمی را می توان به دست آورد. باید تلاش نمود کلیه قسمت های مهم و حیاتی هواپیما را پیدا کرد. باید اطمینان حاصل نمود که همه اجزای هواپیما یافت شده اند. هرچه که یافت نشد می تواند کلید حل معما باشد.

نتیجه گیری

بررسی سانحه باید به شکل کاملاً سیستماتیک و با همکاری نزدیک نهاد های مختلف لشکری و کشوری و بر پایه الزامات سازمان ایکائو انجام شود. در این میان تأسیس سازمان مستقلی که در عین مقتدر بودن، بتواند به شکل مستقل نسبت به بررسی حوادث و سوانح در حوزة حمل و نقل بپردازد از اهمیت بالایی برخوردار است و میتواند یکی از برنامه های دولت در آینده باشد.