امروز امروز : جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ / Friday, Mar 29, 2024 آخرین بروز رسانی آخرین بروز رسانی: ۸ بهمن ۱۳۹۳ [اخبار امروز: 0]
درباره ما تبلیغات در سایت ارتباط با ما فراخوان همکاری خروجی RSS

تبلیغات اینترنتی رایگان در استان مرکزی و اراک

بخش ویژه پایگاه های اینترنتی *** همه تبلیغات

تخفیف ویژه تبلیغات در پربازدیدترین سایت استان مرکزی

شرایط و تعرفه تبلیغات *** مشاهده آگهی ها و نیازمندیها

برای آنها که حرفه ای اخبار را دنبال می کنند

راهنمای استفاده از خبرخوان *** نسخه سریع مرکزی دیلی



‏اخلاق پژوهش

کد مطلب: 50365 | تاریخ ارسال: 10 دسامبر 2012 | چاپ صفحه

به مناسبت هفته پژوهش ‏/ منبع: ” آیین زندگی – اخلاق کاربردی ” / انتخاب و تلخیص: سید منصور حیدری

‏‏ 1-اهمیت و جایگاه : هدف اصلی یا دست کم یکی از اهداف اصلی نظام های آموزشی در هر جامعه , ‏پرورش پژوهشگر و محقق است و یکی از شاخصه های مهم برای ارزیابی موفقیت نظام های آموزشی ‏‏, شمار پژوهشگرانی است که تربیت کرده و در خدمت جامعه قرار می دهند . کم رونقی پژوهش و ‏تحقیق در هر رشته ای به کم رونقی و ناکارآمدی آن رشته خواهد انجامید . پژوهش و تحقیق اگر به ‏درستی جهت گیری نشود و اگر در مسیر توسعه معنویت و رشد اخلاق نباشد , نه تنها در خدمت آبادانی ‏دین و دنیای بشریت نیست , که عاملی برای تخریب و نابودی حیات آدمیان نیز خواهد شد . اگر ‏معیارها و موازین اخلاقی اسلام را در تحقیق دخالت ندهیم , حاصل پژوهش های ما چیزی جز تخریب ‏دین و معنویت و تخریب فرهنگ اسلامی و دور شدن از سعادت حقیقی بشریت نخواهد بود . ‏
‏2-فضایل اخلاقی در پژوهش
‏ 2-1-تصحیح انگیزه و نیت : تحقیقات زمانی حقیقتا” معنا دار و مفید به حال خودمان و جامعه خواهد ‏بود که با انگیزه الهی و نیت درست صورت گیرد وگرنه اگر به انگیزه شهرت و کسب ثروت و امثال ‏آن باشد , هر چند ممکن است دنیای ما و دیگران را آباد کند , اما چون در راستای زندگی حقیقی ما ‏نیست , فاقد ارزش حقیقی خواهد بود . همانگونه که حسن فعلی نیازمند حسن فاعلی است , یعنی یک ‏کار خوب تا با انگیزه ای خوب انجام نگیرد ارزش اخلاقی ندارد , عکس این رابطه نیز درست است, ‏یعنی نیت خوب زمانی کارساز و ارزش آفرین است که به عمل خوب تعلق گیرد.بنابراین پژوهش ها ‏وتحقیقات باید درخدمت اهداف الهی و درجهت خدمت به خلق,دین خدا و به طور کلی سعادت واقعی ‏وحقیقی بشر باشد. ‏
‏2-2-توجه به نقش پیش فرض های ارزشی :علم به طور کلی , به ویؤه علوم انسانی و اجتماعی دارای ‏بار ارزشی است . یعنی پژوهشگر نمی تواند فارغ از نظام ارزشی مورد قبولش دست به تحقیق بزند . ‏هیچ پژوهشی در خلاء رخ نمی دهد و شخصیت پژوهشگر و نظام حلکم بر جهان بینی و ایدئولوژی ‏شخص در فرایند تحقیق او فعالانه ایفای نقش می کنند . اندیشه های فلسفی , عرفانی , دینی , اجتماعی و ‏تاریخی محقق در ساختارو هندسه علمی و پژوهشی او نقشی تعیین کننده دارند . پیش فرض های ‏ارزشی و دینی , هم در انتخاب موضوع پژوهش موثرند , هم در استنتاجات پژوهشی و هم در تفسیر و ‏تبیین یافته های پژوهشی .‏
‏ 2-3-آشنایی با پیشینه پژوهش : هر چند پژوهش های جدید و نوآوری ها , محصول اندیشه و تحقیق ‏یک فرد یا گروه هستند , اما در حقیقت اگر نیک بنگریم خواهیم دید که نتیجه و محصول زحمات و ‏پژوهش های پیشینیان اند . پژوهشگران در هر دوره ای با بهره گیری از یافته ها و پژوهش های ‏پیشینیان می کوشند تا کاروان دانش را چند قدمی جلوتر برده و افق های تازه تر و نو تری را بر روی ‏بشریت بگشایند .در هر تحقیقی اگر می خواهیم دست به نوآوری بزنیم و افق های تازه تری را ببینیم ‏باید با پژوهش های پیشینیان در آن موضوع آشنا شویم. ‏
‏2-4-گزینش مسئله: یکی از مهمترین گام ها و مراحل مقدماتی هر تحقیقی , ” مسئله گزینی ” است . ‏جهت گیری هر تحقیق با توجه به مسئله آن مشخص می شود . به همین دلیل است که انتخاب مسئله از ‏جمله مهمترین و بنیادی ترین مراحل تحقیق است . هر اندازه که بر دامنه مطالعات خود بیفزاییم به ‏همان میزان بر دقت های علمی ما در انتخاب مسئله افزوده خواهد شد. مسئله ما باید به گونه ای باشد که ‏مشکلی از مشکلات علمی یا عملی جامعه بر طرف سازد و در عین حال لازم است که مورد علاقه ‏پژوهشگر نیز باشد تا بتواند در برابر مشکلات و موانع احتمالی مقاومت کند . ‏
‏2-5- شهامت در پژوهش :هرگز نباید از انجام کارهای بزرگ به دلیل ترس از ناتوانی و یا ترس از ‏مشکلات احتمالی خودداری کرد . اگرپژوهشگر بر اساس مبانی درست و ضوابط و معیارهای عقلانی ‏پژوهش به نتیجه ای رسید که ممکن است پذیرفته بسیاری از افراد نباشد از طرح آن نهراسد و با ‏شهامت و شجاعت از نظریه خود دفاع کند و هرگز تحت تاثیر تهدید و تطمیع از نتایج پژوهش خود ‏دست بر ندارد . ‏
‏2-6-امانت داری :امانتداری به طور کلی یکی از ضرورت های زندگی اجتماعی است . عدم رعایت ‏آن از سوی افراد یک جامعه اگر به صورت فراگیر درآید موجبات فروپاشی نظام اجتماعی را فراهم ‏خواهد ساخت. امانت داری در پژوهش و تالیف رکن مهمی از حیات علمی و تحقیقی یک جامعه را ‏تشکیل می دهد . هر نویسنده اخلاقا” موظف است منبع هر مطلبی را که از هر کسی نفل می کند , حتی ‏اگر نقل به معنا باشد , دقیقا” ذکر کند. امانت داری در امر پژوهش اقتضا می کند که در نقد یا استناد به ‏سخن دیگران از نقل تقطیعی پرهیز کنیم . برای نقد یا استناد به سخن یک اندیشمند باید همه سخن او را ‏با دقت و امانت مطالعه کرد و استناد به او باید در همان حد و اندازه ای باشد که ادعا کرده است , نه ‏بیش از آن و نه کمتر از آن . ‏
‏2-7-حقیقت جویی در پژوهش : آنچه مهم است و وظیفه اخلاقی پژوهشگر به شمار می آید , حقیقت ‏طلبی و حقیقت جویی در پژوهش است. پژوهشگر باید همه هم و غم خود را کشف حقیقت بداند و هرگز ‏از مشکلاتی که ممکن است دیگران برای او پیش آورند , نهراسد . ‏
‏2-8- نشاط در تحقیق : محقق توانا و موفق کسی است که با شوق و ذوق و نشاط و شادابی در پی حل ‏مسئله خود باشد و هرگز خستگی و کسالت به خود راه ندهد . نشاط در تحقیق یعنی زندگی کردن و ‏محبت ورزی با مسئله مورد نظر و معلوم است که انسان هرگز از زندگی و همراهی با دوست خود ‏احساس خستگی و کسالت و سستی نمی کند . ‏
‏2-9-پژوهش گروهی : اتقان و استحکام پژوهش های گروهی قابل مقایسه با پژوهش فردی نیست . ‏همکاری و همیاری چند پژوهشگر وارسته و متعهد و بانشاط ,هم نورانیت بیشتری خواهد داشت و هم ‏افق های دقیق تر و وسیع تری را بر روی انسان می گشاید . درصد خطای پژوهش گروهی به مراتب ‏کمتر از پژوهش فردی است . ‏
‏3- آسیب شناسی اخلاقی پژوهش ‏
‏3-1- شهرت زدگی : پژوهشگر و محقق واقعی باید بکوشد در تحقیقات خود در دام بزرگ و بسیار ‏خطرناک شهرت زدگی گرفتار نیاید. مشهور بودن یک رای و عقیده هرگز به معنای درست بودن آن ‏نیست و پژوهشگر اخلاقا” مجاز نیست یک رای را به صرف کثرت طرفداران آن یا شهرتش بپذیرد یا ‏آن را مبنایی برای تحقیقات قرار دهد . ‏
‏3-2-شتاب زدگی : کمترین آفت شتاب زدگی این است که مانع درک درست موضوع می شود . محقق ‏شتاب زده نمی تواند در اطراف همه جوانب موضوع پژوهش خود اندیشه کند .هرگز نباید توقع داشت ‏که به هر قیمتی در مدت زمان معینی پژوهش را به پایان برسانیم . ‏
‏3-3-دخالت دادن خواسته های شخصی : پژوهشگر منصف کسی است که اصل بی طرفی را در تحقیق ‏مورد توجه قرار دهد وهرگز نباید دیدگاه ها , خواسته ها و اغراض شخصی یا صنفی خود را بر ‏موضوع تحقیق تحمیل کند . محقق راستین کسی است که خود را تابع حاصل تحقیق بداند , نه حاصل ‏تحقیق را تابع خودش و باید تسلیم نتایج پژوهش باشد و نه آنکه پیش از پژوهش و یا بعد از مشخص ‏شدن نتایج آن بخواهد پژوهش را تابع دیدگاه ها و باورهای پیشینی خود سازد . ‏
‏3-4- انتحال : انتحال در دو معنا ی مختلف و نزدیک به هم بکار رفته است . معنای شایع و رایج آن ‏همان است که امروزه از آن با عنوان ” سرقت ادبی ” نام برده می شود . در معنای دوم , نویسندگانی ‏که می کوشند برای درست جلوه دادن سخن و مدعای خود افراد نام و نشان دار و صاحب نفوذ علمی و ‏تاریخی را مدافع نظریه خود معرفی کنند , در حقیقت مرتکب عمل غیر اخلاقی انتحال شده اند. امروزه ‏سرقت ادبی یکی از گناهان کبیره در عالم تحقیق و نویسندگی است و هیچ عذری در این باره پذیرفته ‏نیست و پرهیز از آن یکی از نخستین و ابتدایی ترین مسائل اخلاقی است که هر دانشجو و دانش ‏پژوهی باید آن را تمرین کند . ‏
‏ منبع: ” آیین زندگی – اخلاق کاربردی “احمد حسین شریفی ,تهران: دفتر نشر معارف , چاپ شصت و ‏دوم .تابستان 1389 ‏

ارسال نظر برای این مطلب مسدود شده است.